Bir kız ismi olarak öküz ya da alfabenin kökeni

Bugün Türkiye’de yaygın bir kız ismi olarak kullanılan Elif, Arap Alfabesi’nin ilk harfidir. Peki Arap Alfabesi’nin ilk harfi nasıl ilk harf olmuştur?

1 Kasım 1928’den bu yana Türkiye’de Arap Alfabesi yerine Latin Alfabesi’nin kullanılıyor. Latin Alfabesi’nin ilk harfi ise “a”’dır. Latin Alfabesi yani Roma İmparatorluğu’nun alfabesi ile zamanında Doğu’nun en ileri medeniyeti olan Arapların oluşturduğu alfabe ilk bakışta söyleniş, şekil hatta yazım yönü olarak birbirinden farklı, iki ayrı alfabe olarak görünür.

Tarihin ilk emperyal İmparatorluğu olan Roma ileri bir hukuk ve yönetim sistemiyle bilinen dünyanın çoğuna hükmetmiş, bugün Batı dillerinin çoğunun bazı değişikliklerle kullanmaya devam ettiği alfabeyi yani Latin Alfabesini oluşturmuşlardı.

Romalılar Latin Alfabesi’nin yoktan var etmemiş, büyük oranda Yunanlardan devralarak geliştirti. Roma İmparatorluğu’nda yerel dillerin yanı sıra Yunanca da kullanılmaya devam etmişti. Öyle ki Roma İmparatorluğu ikiye ayrıldığında Bizans olarak da bilinen Doğu Roma’nın resmi dili Yunanca olmuştu.

Akdeniz Havzası’nda yani medeniyetin en yoğun olduğu coğrafyada özellikle de denizciler ve tüccarlar arasında iletişim Yunanca’yla yapılıyordu. Yunanca ortak konuşma lisanı görevi gören herkesin az-çok bildiği bir dildi. Alfabe kelimesi bile Yunanca’nın ilk iki harfi olan “Alfa” ve “Beta”dan gelir. Yunanca’da “a” ve “b” seslerini temsil eden bu iki harf, aslında Akdeniz’i boydan boya kolonilerle donatarak gelişmiş bir ticaret ağı kuran Fenikelilerin mirasıydı. Fenikeliler öküze “alef”, eve de “bet” diyorlardı, yani çok basit olarak o zamanın insanlarının günlük hayatında önem taşıyan iki şey, iki kavram, iki kelime alfabenin ilk iki harfini oluşturmuştu.

Bir kez daha Alfa-Beta’ya geri dönelim, Yunanca’da “a” ve “b” sesini temsil eden bu iki harf, aslında Fenike Alfabesi’nden geliyordu. Fenikeliler öküze “alef”, eve de “bet” diyorlardı, yani çok basit olarak o zamanın insanlarının günlük hayatında önem taşıyan iki şey, iki kavram, iki kelime alfabenin ilk iki harfini oluşturmuştu.

Belki de Eflatun’un iddia ettiği gibi gerçekten de Fenikeliler için para aşkı önemli bir itici güçtü. Sebebi ne olursa olsun M.Ö 1300’lü yıllarda bugünkü Lübnan civarında tarih sahnesine çıkan Fenikelilerin alfabeleri o kadar kullanışlıydı ki, bir takım değişikliklerle sayısız medeniyet tarafından kullanılacaktı. Günümüzde Fenike alfabesine en yakın alfabe İbranice’de kullanılır, ancak bir diğer komşu kültür olan Arapların alfabesinde de izlerini rahatça görebiliriz. Bugün bir isim olarak kullanılan Arap Alfabesinin ilk harfi “elif”- “alef” örneğindeki gibi, ancak iki alfabe arasındaki benzerlikler burada bitmez; beth-be, lamedh-lam, mem-mim, nun-nun, vav-vav gibi birçok harfin okunuşunda takip edilebilir. Sağdan sola yazılmak Arapça’ya has değildir, zira Yunanca da M.Ö. 5. yüzyıla kadar bu şekilde yazılmaktaydı.

Ve tesadüf müdür bilinmez Vikinglerin rünlerle yazılan alfabesinin ilk harfi olan fehu da öküz anlamına gelmektedir.

Yorum bırakın